“Phát âm tiếng Anh tốt là điều tối quan trọng trong IELTS Speaking”, tại sao vậy?

Cảm quan đầu tiên khi ai đó được khen là nói tiếng Anh hay nằm ở phát âm của họ. Chúng ta vẫn thường nghe lời khen “nói tiếng Anh như gió” chính là chỉ tới khả năng phát âm. Cũng như “nói ngọng” hay “nói lắp” không thể tạo cho người nghe cảm giác hứng thú trọn vẹn dù câu chuyện có ý nghĩa thế nào.

Trong số 4 tiêu chí chấm điểm của IELTS Speaking, Phát âm tiếng Anh chiếm 25% tổng số điểm của bạn, bên cạnh ba kỹ năng đáng chú ý khác: sự lưu loát và mạch lạc, từ vựng & phạm vi ngữ pháp. Như vậy có thể thấy rằng, việc trau dồi Phát âm không thể xem nhẹ, bên cạnh việc phục vụ cho kỳ thi IELTS thì Phát âm tiếng Anh tốt còn có thế mạnh ở giao tiếp tốt bằng tiếng Anh trong công việc & cuộc sống hàng ngày.

Nhìn vào tiêu chí chấm điểm và vị trí quan trọng của Phát âm tiếng Anh trong bài thi Speaking

“Giám khảo sẽ quyết định điểm phát âm của bạn như thế nào?”

Đây là một câu hỏi hay! Thực sự khá khó khăn đối với giám khảo khi quyết định điểm phát âm của bạn thuộc (ví dụ) Band 6 hay Band 7. Nếu bạn nhìn vào Band Descriptors, các tiêu chí mô tả không rõ ràng cho lắm. Nhưng điểm số cao hơn ở phần Phát âm có thể là sự khác biệt giữa 6.5 và 7. Rất có thể đó là 0.5 mà bạn cần!

Vậy làm thế nào để giám khảo quyết định xem bạn xứng đáng đạt 6 hay 7 điểm?

Và bạn có thể làm gì để tạo nên sự khác biệt?

Hãy nhìn vào Band Descriptors dưới đây:

Band 8: ‘uses a wide range of pronunciation features …flexibly‘ ‘easy to understand’

Band 7: ‘shows all the positive features of Band 6 and some, but not all, of the positive features of Band 8′

Band 6: ‘uses a range of pronunciation features with mixed control‘, ‘can generally be understood’

Như có thể thấy, không có phần mô tả cụ thể nào cho điểm phát âm Band 7 (hoặc Band 5 hay Band 3) và giám khảo phải quyết định về cách phát âm của bạn trong khi đồng thời đưa ra quyết định về: Độ lưu loát và mạch lạc, phạm vi từ vựng & phạm vi ngữ pháp.

Thật khó để cho điểm phải không? Không có gì ngạc nhiên khi giám khảo thường để lại điểm Phát âm cho đến cuối cùng, và họ sẽ dựa trên ấn tượng chung về cách phát âm tiếng Anh của bạn thay vì những tiêu chí cụ thể.

Cách chinh phục điểm Band 7 thay vì Band 6 trong bài thi IELTS Speaking bằng Phát âm tiếng Anh

Phát âm bao hàm tất cả những yếu tố nền tảng sau:

• ngữ điệu – về cơ bản liệu giọng nói của bạn có lên xuống đúng chỗ hay không, ví dụ như khi bạn hỏi một câu hỏi, cao giọng ở cuối câu khi biểu hiện sự ngạc nhiên, trầm xuống khi bạn hoài nghi về vấn đề được bàn luận.
• trọng âm câu – nhấn mạnh vào các từ khóa, ví dụ: Nice to MEET you!
• âm thanh lướt – biến câu nói trở nên tự nhiên hơn bằng cách dùng ngôn ngữ thường nhật. VD: ‘I want to go’ trở thành ‘I wanna go’
• bỏ bớt – bỏ bớt âm khi các từ đặt cạnh nhau. VD: I used to smoke
• đồng âm – thêm hoặc thay đổi âm khi liên kết các từ với nhau. VD: khi nói nhanh, ‘handbag’ nghe giống ‘hambag’
• trọng âm từ – nhấn mạnh vào các âm tiết chính xác, ví dụ: COMFortable, VEGetable
• âm thanh riêng lẻ – phát âm chính xác từng âm, ví dụ: ‘ship’ hay ‘sheep’

Bạn không thể thay đổi cách phát âm tiếng Anh chỉ qua một đêm, nhưng dưới đây là một vài mẹo sẽ giúp bạn gây ấn tượng với giám khảo để họ đặt bút cho bạn số điểm cao hơn.

Đầu tiên, hãy đọc câu dưới đây:

‘I am going to tell you about an advert I saw last week’

Và xem những tips để nói câu mẫu trên “chuẩn phát âm”.

1. Sử dụng từ viết tắt. VD: I’d, I’m, I can’t, I don’t, They’re, It’s, I’ve

Khi học ngữ pháp tiếng Anh, bạn thường được học các từ đầy đủ bằng chữ viết, ví dụ: ‘I would like a cup of coffee‘.

Nhưng điều đó nghe có vẻ không tự nhiên khi bạn nói.

Vậy hãy thử nói sử dụng các từ viết tắt:

‘I’m going to tell you about an advert I saw last week’

hoặc

‘I’d like to tell you about an advert I saw last week’

Đừng ngại khi nói: ‘I’m gonna tell you’ or ‘I wanna tell you’, nếu bạn cảm thấy tự tin khi sử dụng cách nói nhanh và tự nhiên này.

Một số người cho rằng những cách nói chuyện này “không trang trọng cho một kỳ thi IELTS”. Điều này là không đúng, nếu nó giúp bạn nói một cách trôi chảy, thoải mái và tự nhiên. Ghi điểm cao nằm ở những chi tiết nhỏ này.

2. Phát triển nhịp điệu bằng cách nhấn mạnh những từ ngữ quan trọng

Không phải mỗi từ trong một câu đều quan trọng. Trong ví dụ ở trên, các từ quan trọng là:

I’m going to TELL you about an ADVERT I SAW last WEEK.

Nếu bạn nhấn mạnh những từ in đậm, các từ khác sẽ nghe yếu hơn và bạn có thể nói qua chúng rất nhanh. Điều này cũng ảnh hưởng đến ngữ điệu, vì giọng nói của bạn sẽ trở nên to hơn và mạnh mẽ hơn ở các từ khóa.

Nếu bạn muốn bài nói thú vị và hấp dẫn, bạn càng nhấn mạnh giọng nói của mình vào các từ khóa bao nhiêu thì âm thanh của bạn sẽ hay hơn bấy nhiêu. Thử xem !

3. Chú ý tới trọng âm

Các từ có nhiều hơn 2 âm tiết thường có một âm tiết nhấn mạnh, ví dụ:

• ADvert, adVERTisement
• ADvent, adVENTure,

khiến cho các âm tiết khác yếu hơn/ít nhấn mạnh hơn.

Vì vậy, từ AD-VERT bên trên có thể nói thành ‘ADvuh’, thậm chí bỏ chữ “t” cuối cùng.

Điều này đặc biệt quan trọng với các từ kết thúc bằng ’er, ví dụ: doctor. Nhiều thí sinh phát âm chữ “r” rất mạnh, nhưng thực ra nó câm, giống như ‘DOCtuh (dɒktə).

4. Đừng phát âm mọi chữ cái

Như chúng ta thấy ở trên, bạn không cần phải phát âm ’r’ ở cuối các từ như ‘doctor’ hay đứng sau các nguyên âm, ví dụ: car, learn, where, for.

Khi nói nhanh, các từ kết hợp với nhau sẽ làm mất đi một số âm không cần thiết, đặc biệt là ở cuối từ. Ví dụ, trong câu trên, ‘last week’  nghe có vẻ giống ‘lass week’, cũng giống như ‘I used to smoke’ nghe như ‘I usetuh smoke’ vì rất khó để phát âm ‘d’ và ‘t’ cùng nhau.

5. Xem lại những từ ngữ phổ biến thường làm khó bạn

Điều này phụ thuộc vào ngôn ngữ mẹ đẻ của bạn. Nhưng có thể có một số âm bạn nói sẽ gây khó hiểu cho người nghe. Thử tìm ra những từ này và cải thiện. 

VD: Một số người Việt Nam hay mắc lỗi sai khi phát âm ‘beach’ & ‘bitch’. Rõ ràng hai từ này có ý nghĩa khác hẳn nhau, do đó hãy thận trọng khi phát âm!

Một trong những lỗi phát âm phổ biến nhất là ’th’, ví dụ: “I think” – bạn phải đặt lưỡi giữa hai hàm răng để tạo ra âm thanh này. Nhưng một số người có thể bị phát âm nhầm rằng ‘I fink!’ (răng đặt trên môi) hoặc ‘I sink!’ (chỉ răng, không có sự hoạt động của lưỡi). Nên chú ý vào phát âm để tránh gây ra những hiểu lầm đáng tiếc với người nghe hoặc giám khảo. Đương nhiên khi đặt vào ngữ cảnh, người nghe vẫn hiểu được ý bạn đang nói, nhưng nó có thể ảnh hưởng tới điểm số của bạn.

Một số phương pháp luyện phát âm tiếng Anh hàng ngày đơn giản

1. Luyện phát âm tiếng Anh theo bảng chữ cái phiên âm IPA

IPA (International Phonetic Alphabet) là bảng phiên âm quốc tế, liệt kê các âm có trong tiếng Anh, từ đó hình thành cách phát âm của từ vựng. Để học IPA, chúng ta cần sử dụng và điều chỉnh khẩu hình miệng, kết hợp môi, răng và lưỡi đúng vị trí, đồng thời điều khiển hơi bằng mũi và họng để tạo ra âm thanh chuẩn khi phát âm.

2. Kỹ thuật Shadowing – nói nhại trong phát âm tiếng Anh

Mỗi ngôn ngữ có một nhạc điệu riêng và rất khó để cảm nhận được “âm nhạc” mà không nghe. “Shadowing” giống như bạn đeo tai nghe vào, và hát theo một bài nói của người bản xứ vậy.

Điểm lợi lớn nhất của việc “shadowing” – nhắc lại ngay lập tức từng từ mà người học nghe được – là giúp bạn cảm nhận được đầy đủ nhất về mức độ và cách thức lên xuống (intonation), giai điệu (rhythm)… và đặc biệt là tốc độ nói của người bản xứ. Việc làm quen với các yếu tố trên sẽ giúp người đọc có xu hướng trôi chảy và tự tin hơn khi nói bằng tiếng Anh hay bất kỳ ngoại ngữ nào khác sau này.

3. Sử dụng tiếng Anh bồi 

Tiếng Anh bồi là việc sử dụng tiếng Anh xen lẫn khi giao tiếp, trò chuyện hàng ngày trong tiếng Việt, giúp bạn hiểu nghĩa và thay thế dần được các từ tiếng Việt bằng tiếng Anh theo ngữ cảnh. Tất nhiên, việc này nếu lạm dụng sẽ dẫn đến mất phương hướng trong cả hai ngôn ngữ khi giao tiếp, và cũng sẽ khiến những người đối diện cảm giác không thoải mái khi bạn xen lẫn quá nhiều những từ tiếng nước ngoài trong cuộc trò chuyện.

Tham khảo một số trang web sau để luyện phát âm mỗi ngày:

• Rachel’s English: Sử dụng các video để giải thích kỹ càng về cách các bộ phận trên khuôn mặt hoạt động khi phát âm.
• Anglo-Link: Cũng giống như Rachel’s English, Minoo Short tạo ra các bài học qua video hữu ích giúp bạn cải thiện phát âm tiếng Anh.
• YouGlish: Bạn đã bao giờ tự hỏi làm thế nào để phát âm một số từ nhất định với giọng Anh Anh, Anh Mỹ hay Anh Úc chưa? Tìm hiểu tại YouGlish.com.
•  English Pronunciation Lab: Những video này được sáng tạo bởi Heather Hansen. Cô ấy không chỉ giúp bạn cải thiện phát âm mà còn đưa ra một số lời khuyên tuyệt vời về cách vượt qua sự căng thẳng và xây dựng sự tự tin của bạn – rất phù hợp khi luyện thi.
• EslPod: Nếu bạn nghe nhiều, bạn sẽ thấy có những từ tương tự nhau lặp đi lặp lại, và sau một thời gian bạn sẽ có thể ghi nhớ cách phát âm chúng một cách vô thức. Ngoài ra, có rất nhiều chủ đề cho bạn lựa chọn trên EslPod.

Chúc bạn thành công và có phát âm tiếng Anh tuyệt vời !