Sự trỗi dậy của KOL (Key Opinion Leaders – “người dẫn dắt tư tưởng”) và KOC (Key Opinion Consumers – “người tiêu dùng chủ chốt”) đã thay đổi cách truyền tải thông tin trong thời đại số. Họ không chỉ định hình xu hướng mà còn ảnh hưởng đến dư luận. Tuy nhiên, một vấn đề được đặt ra là làm sao đảm bảo nội dung lan truyền chính xác và không gây hại cho cộng đồng.
- Sức mạnh và thách thức của KOL và KOC trong thời đại số
KOL và KOC có sức ảnh hưởng lớn nhờ sự gần gũi, chân thật trong cách truyền tải nội dung. Theo Viện Nghiên cứu Báo chí Reuters, công chúng thường tin nhóm đối tượng này hơn các tổ chức truyền thống do cảm giác “đồng điệu” với cuộc sống, quan điểm và trải nghiệm của họ.
Tuy nhiên, thuật toán trên TikTok, Instagram hay Facebook thường ưu tiên nội dung giật gân hơn độ chính xác, khiến thông tin sai lệch lan truyền và ảnh hưởng đến niềm tin công chúng. Một ví dụ là trong đại dịch COVID-19, nhiều KOL chia sẻ thông tin chưa kiểm chứng về cách chữa trị và vắc-xin, gây hại cho sức khỏe cộng đồng.
Đọc thêm về thuật toán của Tiktok Tại đây
- Tác hại của thông tin sai lệch
Sự lan truyền thông tin không chính xác không chỉ khiến dư luận bị hiểu lầm mà còn tạo ra các vấn đề lớn hơn như xói mòn niềm tin cộng đồng, gây chia rẽ xã hội cũng như làm nguy hại đến sức khoẻ cộng đồng.
Theo nghiên cứu từ Pew Research Center, một trong những hậu quả lớn nhất của thông tin sai lệch là làm giảm lòng tin vào các nguồn tin chính thống, từ đó làm suy yếu mối liên kết xã hội.
Các nội dung sai lệch, đặc biệt trong lĩnh vực chính trị, đã làm gia tăng sự chia rẽ tại nhiều quốc gia. Một nghiên cứu về bầu cử Mỹ năm 2020 cho thấy các tài khoản nổi bật trên Facebook đã tham gia vào việc phát tán tin sai, gây tác động tiêu cực đến tiến trình dân chủ.
Không chỉ trong đại dịch COVID-19, mà còn trong nhiều trường hợp khác, thông tin sai lệch về sức khỏe đã dẫn đến các quyết định nguy hiểm, ví dụ như sử dụng các phương pháp điều trị không an toàn.
- Làm thế nào để ngăn chặn thông tin sai lệch?
Giải quyết vấn đề này đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ giữa nhiều bên liên quan: bản thân KOL, KOC; các nền tảng mạng xã hội và người dùng.
KOL và KOC cần ý thức được trách nhiệm của mình trong việc lan truyền thông tin. Họ nên kiểm chứng thông tin và ưu tiên chất lượng nội dung mỗi khi phát hành chúng trên các nền tảng.
Theo nghiên cứu từ MIT Sloan, việc liên tục nhắc nhở người dùng tập trung vào độ chính xác của nội dung có thể giảm đáng kể việc chia sẻ thông tin sai lệch. Thay vì chạy theo lượt thích hay chia sẻ, các nhà sáng tạo cần chú trọng vào giá trị thực sự của thông tin.
Ngoài ra, các công ty công nghệ cần nâng cao khả năng phát hiện thông tin sai lệch, minh bạch thuật toán và hợp tác với tổ chức kiểm chứng. Đạo luật Dịch vụ Kỹ thuật số EU là một ví dụ điển hình về trách nhiệm nền tảng.
Ngoài ra, người dùng cần được trang bị kiến thức và kỹ năng để phân biệt giữa tin tức chính thống và tin không đáng tin cậy. Các chiến dịch như Tuần lễ Giáo dục truyền thông của UNESCO đã chứng minh hiệu quả trong việc nâng cao nhận thức công chúng.
- Đẩy mạnh giáo dục nhằm xây dựng cộng đồng thông tin có trách nhiệm
Vai trò của giáo dục trong việc giải quyết vấn đề này là hết sức quan trọng. Từ việc trang bị kỹ năng phân tích đến dạy về “đạo đức số”, giáo dục giúp người trẻ nhận thức rõ hơn về trách nhiệm của mình trong việc tiêu thụ và chia sẻ thông tin. Giáo dục hiện đại cần lồng ghép các học phần đẩy mạnh kỹ năng suy nghĩ phản biện, hiểu biết về thuật toán mạng xã hội cũng như giáo dục “đạo đức số”.
Một môi trường kỹ thuật số lành mạnh đòi hỏi sự chung tay của tất cả mọi người. Các sáng kiến giáo dục, hợp tác giữa nền tảng mạng xã hội và tổ chức kiểm chứng, cùng với sự ý thức cao hơn từ người dùng là các yếu tố quan trọng.
Trên thực tế, các chương trình như Media and Information Literacy (MIL) của UNESCO đã trang bị cho hàng triệu học sinh trên toàn thế giới khả năng nhận diện và xử lý thông tin sai lệch. Bên cạnh đó, khi thuật toán quyết định nội dung hiển thị trên mạng xã hội, người dùng cần hiểu cách hoạt động của chúng để không bị ảnh hưởng bởi các nội dung giật gân hoặc sai lệch. Khi mỗi cá nhân đều được trang bị kiến thức và kỹ năng cần thiết, sức lan tỏa của thông tin sai lệch sẽ giảm đi đáng kể, tạo nền tảng cho một xã hội thông tin an toàn và đáng tin cậy.
Ngoài ra, các chính phủ và tổ chức quốc tế cần hoàn thiện khung pháp lý để đảm bảo nền tảng và nhà sáng tạo nội dung tuân thủ trách nhiệm, đồng thời đẩy mạnh giáo dục tuyên truyền. Việc nhấn mạnh đạo đức trong chia sẻ thông tin là cần thiết, giúp học sinh hiểu tác hại của tin sai lệch đối với xã hội.
Sự nổi lên của các KOL và KOC không chỉ mang lại cơ hội mà còn đặt ra thách thức lớn trong việc đối phó với tin sai lệch. Việc đảm bảo thông tin chính xác và có giá trị cần sự chung tay của toàn bộ “hệ sinh thái kỹ thuật số” – từ các nhà sáng tạo nội dung, nền tảng mạng xã hội, đến hệ thống giáo dục và chính phủ.
Chỉ khi đặt sự chính xác lên hàng đầu, chúng ta mới có thể xây dựng một không gian mạng minh bạch, bảo vệ cộng đồng khỏi tác động tiêu cực của thông tin sai lệch. Đây không chỉ là trách nhiệm mà còn là cơ hội để tạo nên một “xã hội số” văn minh và phát triển bền vững.
Tham khảo thêm:
Tải xuống MIỄN PHÍ ngay
Bộ tài liệu học tốt tiếng Anh độc quyền của Language Link Academic (cập nhật 2020)!
Kiểm tra tiếng Anh miễn phí ngay cùng chuyên gia khảo thí đến từ Anh Quốc
& nhận những phần quà hấp dẫn!
1900 633 683
