Sự trở lại của ông Trump tác động ra sao tới thị trường du học tại Mỹ?

Việc Donald Trump đắc cử tổng thống Mỹ lần thứ hai trong cuộc bầu cử năm nay đang tạo ra nhiều suy đoán về cách chính quyền của ông sẽ tái định hình chính sách di trú, giáo dục và quan hệ quốc tế của Hoa Kỳ. Trong bối cảnh Mỹ vẫn luôn là một điểm đến đáng mơ ước của phần đông sinh viên châu Á, tác động từ những chính sách mới này có thể khiến “cuộc chơi” thay đổi rất đáng kể.

Nhìn lại nhiệm kỳ trước của Trump, chính quyền dưới tay ông đã thắt chặt các quy định về nhập cư và tăng cường kiểm soát thị thực, điều này làm dấy lên những lo ngại về các chính sách tương tự có được áp dụng trong tương lai. Sinh viên châu Á, trong đó có sinh viên Việt Nam, nên cân nhắc những điều gì khi lên kế hoạch du học tại Mỹ trong vài năm tới? Cùng tìm hiểu một góc nhìn trong bài viết hôm nay.

Cần hiểu rằng chính sách thị thực du học rất có thể sẽ thay đổi

Một trong những bước đi quan trọng nhất trong nhiệm kỳ trước của ông Trump (2017-2021) là áp dụng cách tiếp cận nghiêm ngặt hơn với các chính sách nhập cư, ảnh hưởng trực tiếp đến thị thực du học. Trong thời gian đó, tỷ lệ phê duyệt thị thực du học cho một số khu vực giảm xuống, và các yêu cầu trở nên khắt khe hơn. Chẳng hạn, để được cấp thị thực F-1 (loại thị thực phổ biến nhất cho sinh viên quốc tế học tập tại Mỹ), người nộp đơn đã phải chịu nhiều bước kiểm tra nghiêm ngặt.

Dù chưa có số liệu mới nhất, nhưng theo nghiên cứu của Open Doors, tỷ lệ cấp thị thực du học cho sinh viên châu Á đã giảm khoảng 17% trong năm 2020. Các chuyên gia trong lĩnh vực giáo dục quốc tế cho rằng sinh viên từ châu Á sẽ phải cân nhắc kỹ lưỡng hơn nếu các chính sách này quay trở lại. Tiến sĩ Pauline Chang, chuyên gia về chính sách giáo dục Mỹ – Châu Á, cho biết: “Chúng ta có thể sẽ thấy lại những con số tương tự năm 2020 (hoặc có thể sẽ thấp hơn) khi xu hướng có thể chuyển dịch sang các thị trường khác như Canada hay châu Âu – những nơi mà quy trình thị thực ổn định hơn”.

Những nỗi lo ngại về hỗ trợ tài chính cho sinh viên quốc tế sẽ gia tăng

Một vấn đề quan trọng khác đối với một sinh viên châu Á khi lập kế hoạch du học Mỹ là tìm kiếm nguồn hỗ trợ tài chính. Chính quyền Trump trước đây đã từng đề xuất giảm hỗ trợ tài chính cho sinh viên quốc tế khi đăng ký theo học tại các trường công với lý do các khoản tài trợ này nên ưu tiên cho công dân Mỹ. Một khi các nguồn hỗ trợ từ các trường công giảm đi, rất nhiều sinh viên sẽ phải đối mặt với mức học phí cao hơn nhiều, thậm chí đủ để họ phải tính toán thật kỹ lưỡng bởi sinh viên quốc tế vốn đã phải trả học phí gấp đôi sinh viên Mỹ cùng trường.

Tuy nhiên, các trường đại học tư vốn không phụ thuộc vào hỗ trợ từ chính phủ hoàn toàn có thể vẫn duy trì các suất học bổng nhằm đảm bảo yếu tố đa dạng toàn cầu trong trường. Một số trường như Đại học New York (NYU) và Đại học Nam California (USC) thậm chí có thể quyết định mở rộng chương trình hỗ trợ nhằm tạo thêm sức cạnh tranh so với các trường công. Năm ngoái, NYU đã dành tới 1,5 triệu đô học bổng cho sinh viên các quốc gia châu Á.

Danh sách các ngành học “hot” có thể có nhiều biến chuyển

Nhận định theo đường lối mà ông Trump đã “hé lộ” tại các buổi nói chuyện, các ngành STEM (Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật, Toán học) có thể sẽ trở nên “hot” hơn vì chúng phù hợp với mục tiêu của chính quyền trong việc củng cố kinh tế Mỹ qua công nghệ và thương mại. Trong nhiệm kỳ trước, Trump đã hỗ trợ các sáng kiến như chương trình Đào tạo thực hành tùy chọn (OPT), cho phép sinh viên tốt nghiệp ngành STEM được phép ở lại và làm việc tại Mỹ trong thời gian lên đến ba năm sau khi tốt nghiệp. Điều này làm cho ngành STEM trở thành một lựa chọn hấp dẫn đối với sinh viên muốn học và làm việc ở Mỹ lâu dài.

Ở tình thế ngược lại, các ngành khoa học xã hội và nhân văn hoàn toàn có thể sẽ đối mặt với sự sụt giảm số lượng sinh viên. Tiến sĩ David Miles tại Trung tâm Giáo dục Đại học Hoa Kỳ cho biết: “Các khoản tài trợ và sự quan tâm đến các ngành khoa học xã hội được cho là sẽ giảm đi trong thời gian tới, đặc biệt là ở khối các trường công lập”. Sinh viên ngoài STEM nên chuẩn bị kỹ lưỡng hơn và nỗ lực tìm kiếm nguồn tài trợ và cơ hội việc làm sau tốt nghiệp thông qua các chương trình hỗ trợ.

Các tác động xã hội liên quan ảnh hưởng tới môi trường học tập

Sự thay đổi mạnh mẽ từ chính trị sẽ có tác động xã hội ở mức độ tương tự, điều này đúng cả ở cấp độ trường học. Theo Trung tâm Nghiên cứu Pew, tỉ lệ ủng hộ siết chặt nhập cư ở Mỹ đã tăng đáng kể trong nhiệm kỳ đầu của Trump, lên tới 55% người dân Mỹ ủng hộ tăng cường các luật nhập cư trong năm 2019. Cũng theo đó, xu hướng leo thang của nạn phân biệt đối xử (đặc biệt là phân biệt chủng tộc) cũng làm gia tăng những thách thức cho sinh viên quốc tế khi cố gắng hòa nhập tại các trường học tại Mỹ.

Tiến sĩ Amanda Lin, nhà xã hội học chuyên nghiên cứu về trải nghiệm sinh viên quốc tế, cho rằng nhiều trường đại học, nhận thức được những thách thức này, đã tạo ra các trung tâm văn hóa đa dạng để đảm bảo hỗ trợ và hòa nhập. Tuy nhiên, bà cũng khuyên các sinh viên nên “tìm hiểu kỹ văn hóa trong khuôn viên của bất kỳ trường nào mà họ đang cân nhắc và thậm chí có thể liên hệ với các sinh viên quốc tế hiện tại để biết thêm trải nghiệm thực tế”. Một số trường đại học sẽ tăng cường nỗ lực để đảm bảo môi trường thân thiện nhưng một số khác có thể gặp khó khăn trong việc chống lại các áp lực từ chính phủ liên bang.

Có thể cân nhắc các lựa chọn khác

Trong trường hợp Mỹ không phải là một điểm đến như ý, các em học sinh và các vị phụ huynh có thể cân nhắc các “cường quốc du học” khác có chính sách thị thực và tài trợ ổn định hơn như Anh, Canada và Úc. Các nước này đều cung cấp các lựa chọn hấp dẫn, đặc biệt với các chính sách ổn định hơn về việc làm sau tốt nghiệp và các chính sách hỗ trợ sinh viên quốc tế. Theo dữ liệu từ Universities Canada, số lượng sinh viên châu Á đăng ký vào Canada đã tăng 20% trong khoảng thời gian từ 2020 đến 2023, và Úc cũng ghi nhận xu hướng tương tự. Chương trình Giấy phép làm việc sau tốt nghiệp (PGWP) của Canada, cho phép sinh viên ở lại và làm việc sau khi tốt nghiệp trong thời gian lên đến ba năm, là một lựa chọn hấp dẫn cho các sinh viên cảm thấy nản lòng trước những thay đổi tại Mỹ.

Tương tự, Anh đã mở rộng thị thực Graduate Route, cho phép sinh viên ở lại và làm việc trong vòng hai năm sau khi tốt nghiệp. Năm 2023, số lượng sinh viên châu Á tại Anh đạt mức kỷ lục, với hơn 10.000 sinh viên đến từ Việt Nam, cho thấy sự hấp dẫn ngày càng tăng của các điểm đến thay thế này.

Đối với những ai vẫn quyết tâm du học tại Mỹ, sự chuẩn bị là yếu tố then chốt. Các chuyên gia khuyên sinh viên và gia đình nên cập nhật thường xuyên về các chính sách thị thực và các thay đổi trong luật pháp có thể xảy ra. Theo dõi các thông tin cập nhật từ Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ và Đại sứ quán Mỹ là điều quan trọng nhất. Các trường đại học cũng thường xuyên chia sẻ thông tin về thị thực cũng như những thay đổi chính sách liên quan qua văn phòng sinh viên quốc tế. Ngoài ra, khi nộp hồ sơ du học, các em nên cân nhắc việc nộp hồ sơ đến nhiều điểm đến khác nhau để có các phương án dự phòng. Liên hệ với các cựu sinh viên và các nhóm sinh viên quốc tế tại các trường đại học tiềm năng cũng là một cách hay để nắm được các thông tin về môi trường trong trường và các hệ thống hỗ trợ sẵn có.